تعارض منطوق و مفهوم مخالفتعارض منطوق و مفهوم مخالف، تنافی منطوق یک دلیل با مفهوم مخالف دلیل دیگر را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض منطوق و مفهوم مخالف، مقابل تعارض منطوق و مفهوم موافق ، و به معنای تنافی منطوق یک دلیل با مفهوم مخالف دلیل دیگر است ۲ - مثالبرای مثال، از یک سو، دلیل عامی به دلالت منطوقی می‌گوید: «کل ماء طاهر» که آب قلیل ، کثیر، ملاقی با نجس و غیر ملاقی را شامل می‌شود، و از سوی دیگر، قضیه شرطیه‌ای وجود دارد که در مفهوم ظهور دارد، مانند: «الماء اذا بلغ قدر کر لا ینجّسه شی» که مفهوم مخالف آن عبارت است از: «فاذا لم یبلغ الماء قدر کر ینجس بالملاقاة». در نتیجه، این مفهوم خاص با منطوق عام تعارض پیدا می‌کند. ۳ - حکماصولیها در این که کدام یک از این دو بر دیگری مقدم است، اختلاف دارند: برخی منطوق را مقدم می‌شمارند، زیرا دلالت منطوق اقوا است؛ برخی دیگر مفهوم را مقدم می‌دانند، به این دلیل که مفهوم، اخص است و اخص، اقوا از عام می‌باشد؛ گروهی دیگر معتقدند از آن جا که خاص، قرینه بر عام است، مقدم می‌شود، چون قرینه بر ذی القرینه مقدم است، هر چند ضعیف تر از آن باشد. [۱]
التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز، برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص۸۴.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۳۹، برگرفته از مقاله «تعارض منطوق و مفهوم مخالف». رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول فقه | تعارض ادله | تعارض مفهوم و منطوق | مباحث الفاظ | مفاهیم
|